Είναι εύκολο να ξεκινήσει κανείς με μια σειρά από κατηγορίες ηθικού τύπου και με την αντίστοιχη εικασία περί των όποιων κινήτρων. Ή να σιωπήσει, τηρώντας έναν ορισμένο αστικό σεβασμό προς το ΚΚΕ. Όμως και οι δύο στάσεις είναι για διαφορετικούς λόγους, εξίσου λανθασμένες, όταν αυτό που χρειάζεται είναι συζήτηση και αντιπαράθεση από θέση αρχής.
Το ΚΚΕ από την αρχή της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία επέλεξε μια (τηρουμένων των αναλογιών) «γραμμή Άγι Στίνα». Το ΚΚΕ μίλησε για δύο ιμπεριαλισμούς (ή «ληστές») που συγκρούονται και κάλεσε σε ίσες αποστάσεις, τις οποίες βάφτισε ως «ουδετερότητα». Η ουδετερότητα βεβαίως δεν είναι αυτό που περιγράφει το ΚΚΕ με την εν λόγω στάση του: η ουδετερότητα έχει να κάνει με τη μη ενίσχυση οποιασδήποτε από τις δύο πλευρές, πράγμα πολύ διαφορετικό από το να κατονομάζεις και τις δύο πλευρές ως ιμπεριαλιστές και ληστές και έτσι να μην παίρνεις θέση ως προς το ποιος έχει μεγαλύτερο δίκιο ή ποιανού η νίκη θα ωφελήσει περισσότερο τους λαούς. Η ουδετερότητα είναι τακτική, ενώ οι επί της αρχής ίσες αποστάσεις, είναι στρατηγική. Αυτή η σύγχυση, πέραν όλων των άλλων, αποδεικνύει ότι στο ΚΚΕ και μάλιστα σε ηγετικό επίπεδο υπάρχει εδώ και πολύ καιρό σοβαρότατο πρόβλημα θεωρητικής επεξεργασίας.
Ας προχωρήσουμε όμως λίγο περισσότερο, στο βάθος της στρέβλωσης από πλευράς ΚΚΕ. Για το ΚΚΕ, όπως και για τη «Δύση», ο πόλεμος ξεκινά στις 24 Φεβρουαρίου του 2022. Η θέση αυτή είναι χονδροειδώς λανθασμένη. Ο πόλεμος στην πραγματικότητα ξεκινά το 2014, με μια βίαιη επιχείρηση αλλαγής καθεστώτος ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ, η οποία επικυρώνεται με πραξικόπημα και εξελίσσεται σε διεθνοποιημένη, εσωτερική σύγκρουση. Αυτό είναι τόσο προφανές, ώστε ακολουθούν δύο διεθνή κείμενα, οι Συμφωνίες του Μινσκ, που σχετικώς «παγώνουν» τη σύγκρουση. Γνωρίζουμε πλέον, από τους δυτικούς ηγέτες της εποχής εκείνης, ότι οι συμφωνίες αυτές είχαν ως μοναδικό στόχο να κερδηθεί χρόνος υπέρ της προετοιμασίας ενός NATO-ουκρανικού στρατού. Η Ουκρανία έκτοτε ανασυστήνει ναζιστικές ομάδες, περιορίζει τα δικαιώματα των ρωσικής καταγωγής πολιτών, βομβαρδίζει το Ντονμπάς με αποτέλεσμα χιλιάδες νεκρούς και λίγο πριν την έναρξη της “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” αναθερμαίνει το σενάριο της ένταξής της στο ΝΑΤΟ, όπως και της απόκτησης από πλευράς της πυρηνικών όπλων, έστω μικρών. Το ΝΑΤΟ αρνείται να δεσμευτεί μέσα από μια αντίστοιχη συνθήκη περί μη περαιτέρω επέκτασής του, με αποτέλεσμα ο πόλεμος να «ξεπαγώσει», τον Φεβρουάριο του 2022. Το κυριότερο: μόνο ένας ψεύτης ή ένας εντελώς ανόητος δεν αντιλαμβάνεται ότι από το 2014 και δώθε, η Ουκρανία αποτελεί προτεκτοράτο των ΗΠΑ και ότι ως εκ τούτου αυτός ο πόλεμος είναι ένας πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ/ΝΑΤΟ από τη μια και Ρωσίας από την άλλη.
Τι σχέση λοιπόν έχει η ενδοτική, κατευναστική στάση μιας Ρωσίας υπό περικύκλωση (αρκεί μόνο κανείς να δει την επέκταση του ΝΑΤΟ από το ’90 και έπειτα προς τα σύνορα της Ρωσίας, εκτός και αν το ΚΚΕ πλέον δε θεωρεί το ΝΑΤΟ επιθετική, στρατιωτικοπολιτική μηχανή) με τις επεμβάσεις των ΗΠΑ στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στο Ιράκ; Είχε αποπειραθεί καμιά από αυτές τις χώρες να κάνει δορυφόρο της το Μεξικό ή είχε ενορχηστρώσει πραξικόπημα στον Καναδά; Είχε οργανώσει δεκάδες πραξικοπήματα και επεμβάσεις ανά τον κόσμο; Είχε λεηλατήσει και ταπεινώσει τον λαό των ΗΠΑ; Μήπως το ΚΚΕ υποφέρει από συλλογική αμνησία και των γεγονότων των τελευταίων δεκαετιών και των δικών του αναλύσεων;
Βεβαίως, σε μια επίδειξη προσχώρησης στην κοινωνία του θεάματος και της εύκολης συγκίνησης, κυρίως δε στον αντιμαρξικό δρόμο της πορείας από το επιμέρους στο γενικό αντί της πορείας από το γενικό στο ειδικό, η γνωστή αφίσα της ΚΝΕ επιμένει στο γεγονός αυτό καθαυτό των βομβαρδισμών. Υποθέτουμε ότι ο Κόκκινος Στρατός βομβάρδιζε τις γερμανικές πόλεις με γαρύφαλλα στο πλαίσιο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Πρόκειται για φτηνό κόλπο προώθησης μιας εύκολης συγκίνησης, προκειμένου να αποκρυβεί η αλήθεια του πολέμου.
Διατείνεται το ΚΚΕ όμως ότι και οι δύο βασικοί εμπλεκόμενοι είναι ιμπεριαλιστές, καπιταλιστές και ληστές των λαών. Εδώ είναι που η θεωρητική σύγχυση ξεπερνά κάθε φαντασία. Πρώτα απ’ όλα, η έννοια του ληστή των λαών είναι από θεωρητικής-αναλυτικής απόψεως παντελώς άχρηστη. Ληστές των λαών, για να το πούμε αλλιώς, υπήρχαν και επί δουλοκτησίας και επί φεουδαρχίας και επί καπιταλισμού. Το σημαίνει αυτό; Ότι είτε δουλοκτησία έχουμε, είτε βιομηχανικό καπιταλισμό είναι ένα και το αυτό; Επιπλέον, κάθε καπιταλιστική χώρα είναι και ιμπεριαλιστική; Έχουμε δηλαδή περίπου 199 ιμπεριαλιστές στον πλανήτη; Πρόκειται για αστεία πράγματα. Στην πραγματικότητα, η Ρωσία ούτε κατά διάνοια προσεγγίζει την έννοια του ιμπεριαλιστή. Ο ιμπεριαλισμός προϋποθέτει κυριαρχία ολιγοπωλίων με διεθνή ηγεμονικό ρόλο σε συνδυασμό με την αντίστοιχη στρατιωτική και πολιτική ισχύ του κράτους που επιστρατεύεται προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των ολιγοπωλίων-μονοπωλίων. Σήμερα που μιλάμε, είναι ζήτημα αν η Ρωσία διαθέτει μία στις 100 μεγαλύτερες παγκοσμίως επιχειρήσεις. Οι ίδιοι οι αντίπαλοί της διατρανώνουν ότι η Ρωσία αποτελεί μια μεσαία σχεδόν οικονομία, η οποία απέχει παρασάγγας από τις ΗΠΑ, σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών δαπανών. Η Ρωσία θα χρειαστεί πολύ χρόνο και πολύ κόπο, προκειμένου να αρχίσει να προσεγγίζει (αν ποτέ τα καταφέρει, πράγμα αμφίβολο) τα μεγέθη της σοβιετικής οικονομίας. Μπορεί κάποιος να μας μιλήσει για ένα ρωσικών συμφερόντων ολιγοπώλιο με ηγεμονική παρουσία διεθνώς; Από την άλλη, οι ΗΠΑ μαζί με την Κίνα (αλλά η τελευταία δεν διαθέτει ούτε τη στρατιωτική, ούτε την πολιτική επιρροή των πρώτων) πρωταγωνιστούν σε κάθε ολιγοπωλιακή συγκρότηση, οποιασδήποτε περιοχής της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχει ένα ολοκληρωμένο ιμπεριαλιστικό κέντρο σήμερα και αυτό είναι οι ΗΠΑ. Οποιαδήποτε άλλη θεώρηση είναι είτε λανθασμένη, είτε κακόπιστη.
Ναι, λέει το ΚΚΕ αλλά είναι όλοι καπιταλιστές. Και; Όποτε πολεμούν μεταξύ τους καπιταλιστές, οι κομμουνιστές κρατούν ίσες αποστάσεις; Αυτό έκαναν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Αυτό έκαναν όταν οι ΗΠΑ επιτέθηκαν στο καπιταλιστικό Ιράκ; Ή στην καπιταλιστική, ήδη τότε, πρώην Γιουγκοσλαβία; Το ΚΚΕ ξαφνικά μας λέει ότι η θέση κάθε καπιταλιστή στην καπιταλιστική του ιεραρχία, οι συγκεκριμένες πολιτικές του σε παγκόσμια κλίμακα είναι αδιάφορες. Για παράδειγμα μεταξύ καπιταλιστικού-φασιστικού μοντέλου και αστικοδημοκρατικού ή καπιταλιστή-ιμπεριαλιστή και καπιταλιστή μεσαίας ή περιφερειακής κλίμακας δεν υπάρχει καμιά διαφορά. Μέχρι να ξεπηδήσει από το κεφάλι του Δία ένας ολοκληρωμένος σοσιαλισμός κάπου στον πλανήτη, για το ΚΚΕ είναι ίδιοι όλοι.
Αλλά ακόμα και να ήταν έτσι, αν δηλαδή είχαμε δύο ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα ή αν όλοι οι καπιταλιστές είναι ίδιοι, δεν θα έπρεπε το ΚΚΕ να υπονομεύει ενεργά το ιμπεριαλιστικό μπλοκ στο οποίο ανήκει η Ελλάδα, ζυμώνοντας και οργανώνοντας στοχευμένα τον κόσμο εναντίον των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, αντί να κρατά ίσες αποστάσεις, να προσπαθεί να πείσει ότι όλοι ίδιοι είναι και επομένως, είτε νικήσει ο ένας, είτε ο άλλος, για τους λαούς δεν θα υπάρξει διαφορά; Οι δε, κινητοποιήσεις του ΚΚΕ, παρότι αξιομνημόνευτες ως οι μοναδικές σχεδόν που οργανώθηκαν, κάθε άλλο παρά δυναμικές και μαζικές υπήρξαν. Πού είναι οι απεργίες σε λιμάνια και σε σιδηροδρόμους ή σε άλλες κρίσιμες υποδομές; Πού είναι οι αντίστοιχες, ανοιχτές πολιτικές εκδηλώσεις;
Το ΚΚΕ παραγνωρίζει (το γιατί, το ξέρει η ηγεσία του) το αισθητήριο και του κόσμου του, αλλά και των σοσιαλιστών και κομμουνιστών στην παγκόσμια περιφέρεια. Αν το ΝΑΤΟ νικήσει σε αυτόν τον πόλεμο, πέρα από τη σχεδόν βέβαιη προοπτική άμεσου πυρηνικού ολοκαυτώματος θα έχουμε λεηλασία και διάλυση της Ρωσίας, περικύκλωση και απόπειρα αλλαγής καθεστώτος στην Κίνα, κατάπνιξη κάθε εναλλακτικού πειράματος οπουδήποτε στον πλανήτη. Αν το αγνοεί η ηγεσία του ΚΚΕ, να τους τονίσουμε ότι νίκη του ΝΑΤΟ, δηλαδή των ΗΠΑ σημαίνει νίκη μιας χώρας, της οποίας η Βουλή υιοθέτησε πριν από λίγες ημέρες ψήφισμα καταδίκης του σοσιαλισμού και των «ωμοτήτων» του. Αν το ΝΑΤΟ ηττηθεί, η επιρροή του τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην παγκόσμια περιφέρεια θα φθίνει. Αυτή η κατάσταση για ένα έστω μικρό, πλην όμως κρίσιμο χρονικό διάστημα θα δώσει περισσότερες δυνατότητας απόφανσης επί της πορείας τους στους λαούς του πλανήτη. Ποια από τις δύο εξελίξεις είναι καλύτερη για την ωρίμανση των προϋποθέσεων για μια πορεία προς το σοσιαλισμό; Κάτι μας λέει πως είναι η δεύτερη.
Κλείνουμε όπως αρχίσαμε: είναι μεγάλος ο πειρασμός να αποδώσουμε κίνητρα στη στάση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, εντοπίζοντας αντίστοιχα ιστορικά προηγούμενα. Δεν θα το κάνουμε. Η στάση του ΚΚΕ μπορεί να αποδειχτεί κομβική και χρήσιμη, αν αποφασίσει να ξεδιαλύνει τη θεωρητική σύγχυση και να προκαλέσει όντως την αστική εξουσία. Είναι δρόμος δύσκολος βέβαια. Η σχετική του ασυλία θα χαθεί. Αλλά αυτό σημαίνει να είσαι κομμουνιστής. Όχι τα σύμβολα από μόνα τους, ούτε η πολιτική προσευχή με νηστεία. Όχι η θεωρητική σύγχυση και όχι να κάνεις εκείνο το οποίο αντικειμενικώς κάνει την πρεσβεία των ΗΠΑ να τρίβει τα χέρια της.