Κωστής Μπορμπότης, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ: “(…) Τα τελευταία χρόνια εντάθηκε η εκδοτική και μεταφραστική προσπάθεια της «Σύγχρονης Εποχής» και της ΚΟΜΕΠ γύρω από το έργο σημαντικών εκπροσώπων της σοβιετικής μαρξιστικής φιλοσοφίας.

Η «Σύγχρονη Εποχή» προχώρησε στην έκδοση του σημαντικού έργου του Β. Α. Βαζιούλιν «Το γίγνεσθαι της μεθόδου επιστημονικής έρευνας του Κ. Μαρξ (Λογική πτυχή)», στην επανέκδοση του έργου του Ε. Β. Ιλιένκοφ «Η διαλεκτική του Λένιν και η μεταφυσική του θετικισμού», ενώ παράλληλα δημοσιεύτηκαν σχετικά άρθρα και μεταφράσεις στην ΚΟΜΕΠ.

Τα έργα αυτά συμβάλλουν στη μελέτη γύρω από την προσπάθεια που έγινε να προσεγγιστούν, να γενικευτούν θεωρητικά και να λυθούν προωθητικά οι αντιφάσεις που νομοτελειακά χαρακτηρίζουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Μια σειρά σημαντικοί Σοβιετικοί φιλόσοφοι – Ρόζενταλ, Ιλιένκοφ, Βαζιούλιν κ.ά. – επιδιώκοντας την εμβάθυνση και την ανάπτυξη της μαρξιστικής θεωρίας, στράφηκαν τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 στην εμπεριστατωμένη και πρωτότυπη μελέτη του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ, με σκοπό να βάλουν στο επίκεντρο την ανάπτυξη της διαλεκτικής, στην προσπάθεια μελέτης των νέων προκλήσεων. Το έργο του Βαζιούλιν συμβάλλει στην προσπάθεια εισαγωγής του αναγνώστη στη θεωρητική συζήτηση για τη σχέση ιστορικού και λογικού, για τη σχέση της αναπτυξιακής διαδικασίας ενός αντικειμένου προς τη λογική αντανάκλασή του (με αφετηρία το έργο του Μαρξ), μέθοδος που μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια προσέγγισης προβλημάτων της αναπτυξιακής διαδικασίας της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Χαρακτηριστική είναι επίσης η παρέμβαση του Ιλιένκοφ στο γράμμα του «Σχετικά με την κατάσταση στη Φιλοσοφία» (ΚΟΜΕΠ τ. 5/2016), το οποίο γράφτηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Περιλαμβάνεται ιδιαίτερα οξύς προβληματισμός σχετικά με το αδυνάτισμα, όπως εκτιμά ο συγγραφέας, της ανάπτυξης του διαλεκτικού υλισμού. Ο Ιλιένκοφ επισημαίνει ότι «υπάρχει πλήρης σύγχυση» για τον ρόλο της μαρξιστικής φιλοσοφίας, ενώ τονίζει εμφατικά τις πολιτικές επιπτώσεις: «Το πιο λυπηρό γεγονός είναι ότι η αληθινή υλιστική διαλεκτική εξαφανίστηκε από την πολιτική οικονομία και συνεχίζει να εξαφανίζεται. Στοιχειώδης αφέλεια, ακόμη και καθαρή άγνοια της μεθόδου σκέψης με τη βοήθεια της οποίας δημιουργήθηκε το “Κεφάλαιο” του Μαρξ – αυτές οι “αρετές” είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικές για τους οικονομολόγους μας και κυρίως για τους πιο διακεκριμένους από αυτούς». Αναδεικνύοντας τις ευθύνες των σοβιετικών πανεπιστημίων για την κατεύθυνση της φιλοσοφικής έρευνας, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αν η Σχολή συνεχίσει να διαμορφώνει στους φοιτητές τέτοιες αντιλήψεις για τη φιλοσοφία, τότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι μετά από 10-15 χρόνια δεν θα έχει απομείνει πια κανείς στη χώρα που να ασχολείται με τη φιλοσοφία με τη μαρξιστική και λενινιστική της έννοια».

Είναι σημαντικό τέλος, αναφέρουμε, έστω και πολύ σύντομα, ότι ο Ιλιένκοφ μέσα από το φιλοσοφικό του έργο πήρε θέση και προσπάθησε να απαντήσει στο ρεύμα που υποστήριζε την επέκταση των σχέσεων της αγοράς στη σοσιαλιστική οικονομία. Σχετική αρθρογραφία υπάρχει στην ΚΟΜΕΠ (…)”.

Το πλήρες κείμενο: