ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΧΟΛΗ «ΛΟΓΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ» (Δ.Σ.Λ.Ι.)
Η Διεθνής Σχολή «Λογική της Ιστορίας» (Δ.Σ.Λ.Ι.) ιδρύθηκε από μαθητές-ομοϊδεάτες του καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας Β.Α. Βαζιούλιν (30.08.1932 – 08.01.2012). Ο Βίκτωρ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν με το έργο του προώθησε την ανάπτυξη της επιστήμης σε ένα νέο επίπεδο. Μέσα από τη θεωρητική διερεύνηση των διαδικασιών ανάπτυξης της σοβιετικής κοινωνίας και της ανθρωπότητας, παράλληλα με την κριτική επανεξέταση του μαρξισμού και της κλασσικής σοβιετικής φιλοσοφίας και επιστήμης των δεκαετιών 1950-1960, ο Βίκτωρ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν δημιούργησε μια πρωτότυπη κατεύθυνση στην κοινωνική θεωρία, τη διαλεκτική λογική και την μεθοδολογία της επιστήμης.
Τα βασικά επιστημονικά επιτεύγματα του Β.Α. Βαζιούλιν είναι τα ακόλουθα:
1. Η αποκάλυψη της λογικής του θεωρητικού μέρους του «Κεφαλαίου» του Κ. Μαρξ μέσω της συστηματικής κατηγοριακής εξέτασης του πολιτικοοικονομικού περιεχομένου με παράλληλη κριτική ανάλυση της «Επιστήμης της λογικής» του Χέγκελ. Αυτό επέτρεψε την επεξεργασία της μεθοδολογίας της ανεπτυγμένης επιστημονικής έρευνας, της ανεπτυγμένης επιστήμης ως οργανικού όλου. Στα πλαίσια αυτής της λογικής και μεθοδολογίας αποκαλύπτεται «σε καθαρή μορφή» η ανάβαση από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο στην ενότητά της με την ανάβαση από το αισθητηριακό συγκεκριμένο στο αφηρημένο, το λογικό στην ενότητά του με το ιστορικό, ο λόγος στην ενότητα με την διάνοια.
2. Η συγκεκριμένη-ιστορική προσέγγιση του μαρξισμού, ως επιστημονικού συστήματος, αναπτυσσόμενου μέσω της εμφάνισης και επίλυσης νομοτελειακών αντιφάσεων. Ενός συστήματος, εσωτερικά ενιαίων στη διαφορά τους, συστατικών στοιχείων, καθένα εκ των οποίων βρίσκεται σε ορισμένο επίπεδο του γίγνεσθαι και της ανάπτυξής του. Η λογική και μεθοδολογική εξέταση της ιστορίας του μαρξισμού (από τη σκοπιά της μεθοδολογίας της πολιτικής οικονομίας της κεφαλαιοκρατίας – του πλέον αναπτυγμένου συστατικού στοιχείου) επέτρεψε στον Β.Α. Βαζιούλιν, πρώτον: να ανακαλύψει τις νομοτέλειες και αντιφάσεις (αναγκαίες πλάνες κ.τ.λ.) του γίγνεσθαι της επιστημονικής έρευνας, δηλ. της κίνησης της νόησης από την επιφάνεια προς την ουσία του αντικειμένου, και δεύτερον: να επικεντρώσει τις ερευνητικές του προσπάθειες στην κατεύθυνση της ανάπτυξης του μαρξισμού με τις περισσότερες προοπτικές.
Τα προαναφερόμενα επιτεύγματα είναι εσωτερικά συνδεδεμένα με την προσέγγιση της επιστημονικής νόησης ως φυσικο-ιστορικής διαδικασίας.
3. Η δημιουργική ανάπτυξη της μεθόδου επιστημονικής έρευνας του Κ. Μαρξ επέτρεψε στον Β.Α. Βαζιούλιν να αποκαλύψει την εσωτερική συστηματική αλληλοσύνδεση των νόμων και των κατηγοριών της κοινωνικής θεωρίας που απεικονίζει την δομή της ανεπτυγμένης κοινωνίας, και να αναδείξει την θεωρητική περιοδολόγιση της ιστορίας της ανθρωπότητας (τις νομοτέλειες της αρχής, της πρωταρχικής εμφάνισης, της διαμόρφωσης και της ωριμότητάς της) υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασης φυσικών και κοινωνικών παραγόντων.
Οι επιστημονικές ανακαλύψεις του Β.Α. Βαζιούλιν και ιδιαίτερα αυτή της Λογικής της Ιστορίας, δημιούργησαν την δυνατότητα συγκρότησης πιο θεμελιωμένης, αξιόπιστης γνώσης και πρόβλεψης των νομοτελειών ανάπτυξης της επιστήμης, απ’ ότι στον κλασσικό μαρξισμό. Συγχρόνως άνοιξαν το δρόμο για την επικείμενη διαλεκτική ανάπτυξη του μαρξισμού μέσω της «άρσης» του ιστορικού υλισμού και της προσέγγισης της ιστορίας μέσω σταδίων (σχηματισμών).
Η προγνωστική και ευρετική ισχύς της θεωρίας και μεθοδολογίας του Β.Α. Βαζιούλιν έχει επανειλημμένως δοκιμασθεί ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η θεωρητική προσέγγιση της Λογικής της Ιστορίας σε θεμελιώδη ζητήματα της κοινωνικής ανάπτυξης (των «πρώιμων» σοσιαλιστικών επαναστάσεων, της εκτατικής και εντατικής ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, της τυπικής και πραγματικής κοινωνικοποίησης της παραγωγής κ.λ.π.) δίνει το κλειδί για την κατανόηση των αντικειμενικών αιτιών μιας σειράς κοινωνικών φαινομένων, ανοίγοντας ολόκληρο φάσμα ερευνητικών κατευθύνσεων. Όπως, π.χ. το ζήτημα των αιτιών επικράτησης της κεφαλαιοκρατικής αντεπανάστασης και παλινόρθωσης, (σε αντιδιαστολή με την επικρατούσα αναγωγή αυτών των αιτιών μόνο σε υποκειμενικούς παράγοντες), το ζήτημα των προοπτικών της ανθρωπότητας κ.ά.
Η θεωρία του Β.Α. Βαζιούλιν εμφανίστηκε σε μια ορισμένη ιστορική και γνωσιακή συγκυρία ως «επιστημονική προσπάθεια επαναστατικοποίησης της επιστήμης» και θεωρητικής εξέτασης των βαθύτερων αναγκών της ανθρωπότητας. Η σύγχρονη εποχή υπαγορεύει την αναγκαιότητα περαιτέρω και κατά τα φαινόμενα θεμελιωδέστερης αποκάλυψης του γνωσιακού και ευρετικού δυναμικού αυτής της θεωρίας.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι το ερευνητικό και παιδαγωγικό έργο του Β.Α. Βαζιούλιν είναι εσωτερικά συνυφασμένο με την στάση ζωής του. Η δραστηριότητα προς όφελος της κοινωνίας, ο αγώνας για ανάπτυξη της ανθρωπότητας, η προσήλωση σε ένα σκοπό, η εργασία με αυταπάρνηση για τη βέλτιστη πραγματοποίηση των στόχων που απορρέουν από αυτήν την στάση ζωής, η οξεία και βαθιά κατανόηση των προβλημάτων, η διάθεση με οποιονδήποτε τρόπο να βοηθήσει στην ανάπτυξη και αυτοανακάλυψη του δημιουργικού δυναμικού των ανθρώπων, αποτελούν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Β.Α. Βαζιούλιν, που φανερώνονται στην επικοινωνία του με τους ανθρώπους και εκφράζονται ιδιαιτέρως στην φιλοσοφική επικοινωνία του με τους μαθητές του.
Είναι δύσκολο να είσαι επαναστάτης στην επιστήμη σε συνθήκες αντεπίθεσης και υπονόμευσής της εκ μέρους διαφορετικών δυνάμεων, ομάδων και μικροαστικών αντιλήψεων. Ακόμα δυσκολότερο υπό αυτές τις συνθήκες είναι να συνειδητοποιήσει κανείς την ζωτική σημασία της ανάπτυξης της κοινωνικής θεωρίας και σε αντίθεση με το ρεύμα σκόπιμα να αφιερώνει τις προσπάθειές του σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Ο Βίκτωρ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν είναι ο εμπνευστής και ο επιστημονικός καθοδηγητής της διεθνούς σχολής «Λογική της Ιστορίας».
(Το κείμενο βασίζεται στο λήμμα «Β.Α. Βαζιούλιν». Φιλοσοφικο-κοινωνιολογικό λεξικό. τ. 1-5. Εκδόσεις Καπόπουλος, 1994-1995.)