Με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση της ΕΣΣΔ. Του Δ. Πατέλη.
Με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση της ΕΣΣΔ. Του Δ. Πατέλη. [Παραπομπή βλ. στο 1ο σχόλιο]. Μου ζητήθηκε από τον ανταποκριτή του πρακτορείου ειδήσεων РИА Новости στην Αθήνα, κ. Γκενάντι Μέλνικ να συγγράψω ένα σύντομο σημείωμα εξ αφορμής της επετείου ενός αιώνα από την ίδρυση της θρυλικής Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, την ελληνική μετάφραση του οποίου παραθέτω.
Δημοσιεύθηκε με τον τίτλο:
«Ο Έλληνας φιλόσοφος Πατέλης χαρακτήρισε ανεκτίμητη την εμπειρία της ΕΣΣΔ στη συντριβή του ναζισμού».
Στις 30 Δεκεμβρίου 2022 όλη η προοδευτική ανθρωπότητα τιμά την εκατονταετηρίδα από την δημιουργία της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Η ΕΣΣΔ, καρπός της πρώτης πρώιμης νικηφόρας σοσιαλιστικής επανάστασης, εγκαινίασε την εποχή της επαναστατικής μετάβασης σε έναν νέο τύπο πολιτιστικής και πολιτισμικής ανάπτυξης: στην Ενοποιημένη Ανθρωπότητα!
Ήταν ένας θρίαμβος της επαναστατικής δημιουργικότητας των καταπιεσμένων, οι οποίοι απέδειξαν με το παράδειγμα της ΕΣΣΔ ότι είναι ικανοί να πάρουν το μέλλον τους στα χέρια τους, να χειραφετήσουν την κοινωνία, να δρομολογήσουν έναν πρωτοφανή επαναστατικό μετασχηματισμό, ξεπερνώντας τους ανταγωνισμούς και την εκμετάλλευση, προς μια κοινωνία αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
Η θριαμβευτική προέλαση της ΕΣΣΔ συνδέεται με κοσμοϊστορικά ανθρώπινα επιτεύγματα: την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, την καθιέρωση μιας σειράς κοινωνικών παροχών, τη δωρεάν εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, την ιατρική φροντίδα, την πλήρη αναψυχή, την ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας, της κοινωνίας, της επιστήμης, της τεχνολογίας, του αθλητισμού, της τέχνης και του πολιτισμού. Η συντριβή του αντι-Κομιντέρν Άξονα από τον Σοβιετικό Κόκκινο Στρατό, με την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία ολόκληρου του σοβιετικού λαού, η εξασφάλιση της ισόρροπης πυρηνικής ισχύος στον κόσμο, η διεθνιστική βοήθεια στο παγκόσμιο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα και η πρωτοκαθεδρία στην εξερεύνηση του διαστήματος ήταν τιτάνιοι άθλοι (Πατέλης Δ. 105 Χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση).
Εναργές παράδειγμα διεθνισμού ήταν η παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ΕΣΣΔ σε φοιτητές από διάφορες κεφαλαιοκρατικές χώρες, χάρη στην οποία και εγώ ο ίδιος έλαβα μια λαμπρή παιδεία.
Τραγική έκβαση είχε η συστηματική υπονόμευση και η τελική ήττα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης από τις δυνάμεις της αντεπανάστασης, της κεφαλαιοκρατικής παλινόρθωσης, οι οποίες επιβίωναν και αναπτύσσονταν παρασιτικά με βάση τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειες του πρώιμου σοσιαλισμού, μέχρι να βρουν την ευκαιρία για να αντεπιτεθούν εκδικητικά.
Είναι τραγελαφική η εικόνα εκείνων των κομφορμιστών που παρασιτούσαν στις βαθμίδες της κρατικής και κομματικής ηγεσίας, της επιστημονικής και καλλιτεχνικής διανόησης, απολάμβαναν τα προνόμια της ΕΣΣΔ, έψαλλαν διθυράμβους στο σοσιαλισμό, μέχρι που άλλαξαν με ευκολία στρατόπεδο, μέχρι που έθεσαν τον εαυτό τους απροκάλυπτα στην υπηρεσία του αντικομμουνισμού και του αντεπαναστατικού ρεβανσισμού των ιμπεριαλιστών.
Σύμφωνα με τον μεγαλοφυή σοβιετικό φιλόσοφο B.A. Βαζιούλιν, η βασική αντίφαση του πρώιμου σοσιαλισμού (αλλά και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης εν γένει ως διαδικασίας διαμόρφωσης του κομμουνισμού) είναι η αντίφαση μεταξύ της κοινωνικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής (αρχικά, της τυπικής κοινωνικοποίησής τους, της κρατικοποίησής τους) και της υπανάπτυξης, της ανωριμότητας του κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής, δηλαδή η αντίφαση μεταξύ τυπικής και πραγματικής κοινωνικοποίησης.
Ο πρώιμος σοσιαλισμός (και κάθε σοσιαλισμός ως υπό διαμόρφωση κομμουνισμός) είτε βρίσκει τρόπους προοδευτικής επίλυσης αυτής της αντίφασης είτε αμφιταλαντεύεται και υπαναχωρεί από την επίλυσή της, γεγονός που συνεπάγεται την υπονόμευση των επιτευγμάτων της επανάστασης, τη σταδιακή ενίσχυση των αντεπαναστατικών και των επανορθωτικών τάσεων, με μεγάλη πιθανότητα νίκης των τελευταίων υπό ορισμένες συνθήκες (βλ. σχετικά B.A. ΒΑΖΙΟΥΛΙΝ. Περί των πρώιμων και ύστερων σοσιαλιστικών επαναστάσεων και περί του υποκειμένου τους. Για τη σημασία των Ομίλων Επαναστατικής Θεωρίας. Στο: Η Οκτωβριανή Επανάσταση και ο πρώιμος σοσιαλισμός στη Λογική της Ιστορίας. Ζητήματα επαναστατικής θεωρίας, μεθοδολογίας και πρακτικής. ΚΨΜ, 2017, σ. 91-111. 22.08.2007, και Δ. Πατέλης. Για την αναγκαιότητα της διάκρισης πρώιμων και ύστερων σοσιαλιστικών επαναστάσεων. ΔΙΑΠΛΟΥΣ, τ. 18, Φεβρ.-Μαρτ. 2007, σ.20-24.).
Ως εκ τούτου, η νέα επαναστατική θεωρία και μεθοδολογία – η Λογική της Ιστορίας, ως αρχή της διαλεκτικής δημιουργικής ανάπτυξης-άρσης της κλασικής μορφής του μαρξισμού – ανέκυψε ακριβώς σε αυτή τη χώρα, σε αντιδιαστολή με την επίσημη απολογητική, όταν εκδηλώθηκαν οι αντιφάσεις της και ξεκίνησε η «αυτοκριτική» αυτής της κοινωνίας (βλ. Πατέλης Δ. Η ιστορική σημασία της Οκτ. Επανάστασης και του πρώιμου σοσιαλισμού. Η επαναστατικοποίηση της θεωρίας ως όρος για τις επερχόμενες νικηφόρες επαναστάσεις. Δοκίμιο θεωρίας και μεθοδολογίας. Κεφάλαιο στο: ΣΥΛΛ. ΤΟΜΟ: Η Οκτωβριανή Επανάσταση και ο πρώιμος σοσιαλ…ΚΨΜ, 2017, σ. 91-171.)
Η ήττα μιας ή περισσοτέρων από τις πρώιμες σοσιαλιστικές επαναστάσεις επ’ ουδενί λόγω δεν αποδεικνύει ότι ο ίδιος ο σοσιαλισμός ως νομοτελές στάδιο της ανάπτυξης της ανθρωπότητας, της διαμόρφωσης της ενοποιημένης ανθρωπότητας έχει υποστεί μια ολοσχερή και αμετάκλητη ήττα, ότι ο κομμουνισμός είναι μια ανέφικτη ουτοπία.
Σήμερα, με την κλιμάκωση του Τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου, τα κύρια μέτωπα του οποίου έχουν μεταφερθεί στην Ουκρανία, η μοναδική εμπειρία της συντριβής του ναζισμού από την ΕΣΣΔ είναι ανεκτίμητη. Ο σημερινός άξονας των επιτιθέμενων ιμπεριαλιστών ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ χρησιμοποιεί τον ναζισμό-φασισμό ως κύρια δύναμη κρούσης κατά της Ρωσίας, της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και όλων των πρώιμων σοσιαλιστικών χωρών που συνεχίζουν την ύπαρξη και την ανάπτυξή τους, κατά του αντιιμπεριαλισμού, κατά όλων των λαών που ανθίστανται στην υποδούλωση (βλ. Πατέλης Δ. Ο «Ρωσοουκρανικός» πόλεμος και η λογική της ιστορίας. & «Ουκρανία, παγκόσμιος πόλεμος και επαναστατικό κίνημα»).
Η ΕΣΣΔ απέδειξε ποιος είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο είναι εφικτή η συντριβή του φασισμού, της πιο επιθετικής και αντιδραστικής μορφής της ιμπεριαλιστικής χρηματιστικής ολιγαρχίας. Οιαδήποτε «αποναζιστικοποίηση» στην σαθρή κοινωνικοοικονομική βάση μιας εκδοχής εξαρτημένης περιφερειακής κεφαλαιοκρατίας, ο ρόλος της οποίας ανάγεται σε πηγή πρώτων υλών για τον ιμπεριαλισμό, συνιστά ένα αβέβαιο εγχείρημα. Ακόμα πιο επισφαλής είναι η επιδίωξη να καταπολεμηθεί η ιδεολογία και πρακτική των ναζί απογόνων-επιγόνων του Μπαντέρα με την ιδεολογία και πρακτικές των ναζί απογόνων-επιγόνων του Βλάσοφ (αμφότεροι ήταν δωσίλογοι, συνεργάτες των ναζί στην Ουκρανία και στην Ρωσία αντίστοιχα, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Δημήτρης Πατέλης
Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας
Καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης
Δημοσιεύθηκε στη ρωσική: Греческий профессор философии Пателис назвал неоценимым опыт СССР по сокрушению нацизма. АФИНЫ, 29 дек – РИА Новости.